سیستم های مدیریت کیفیت

به گزارش مجله شبانه باشگاه خبرنگاران، گردشگري طبيعت نوعي توريسم طبيعي و پايدار است که با مشارکت افراد بومي و بهره گيري از پتانسيل هاي بومي و طبيعي گردشگري ميسر مي شود. سازمان جهاني گردشگري؛ اکوتوريسم را نوعي از گردشگري که در آن مسافرت به مناطق طبيعي دست نخورده با اهداف مطالعاتي و بهره بصري از مناظر و جاذبه هاي طبيعي و حيات وحش و با توجه به جنبه هاي فرهنگي هم در گذشته و هم در حال صورت پذيرفته، معرفي مي کند.

بنابراين سير و سفر،چه به منظور تنوع طلبي و سرگرمي و چه گذراندن اوقات فراغت و ديد و بازديد انجام شود، در عصر کنوني جزو بخش جدايي ناپذير زندگي اجتماعي انسان ها شده است و گردشگران همواره به مکانهايي مسافرت مي کنند که داراي جاذبه هاي گردشگري مناسبي باشند و سرزمين ايران با داشتن سابقه فرهنگي کهن و پايدار متشکل از اقوام و طوايف و تنوع اقليمي فراوان و برخورداري از جاذبه هاي تاريخي،فرهنگي وطبيعي براي تفريح و گشت وگذار شرايط مناسبي دارد و در اين ميان، روستاها به سبب موقعيت بکر و دست نخورده اي که دارند به کانون تردد گردشگران تبديل شده اند بنابراين با توجه به جايگاه برخي از روستاها در جذب گردشگران، بايد توسعه گردشگري روستايي مورد توجه قرار گيرد تا بتوانيم از اين ظرفيت در جذب گردشگران، ارزآوري و اشتغال زايي کشور استفاده کنيم و روستاي «تمين» يکي از آن روستاهاي پرجاذبه در حوزه گردشگري استان سيستان و بلوچستان است.

کارشناس امور مناطق نمونه گردشگري اداره کل ميراث فرهنگي،گردشگري و صنايع دستي سيستان و بلوچستان در توصيف جايگاه روستاها در صنعت گردشگري مي گويد: در فرآيند برنامه ريزي منطقه اي، مي توان گردشگري روستايي را ابزاري براي افزايش اشتغال محلي و بهبود کيفيت زندگي و در نتيجه، افزايش سطح رفاه اقتصادي و امکانات اجتماعي منطقه اي به حساب آورد. «شمسي دهمرده» مي افزايد: توسعه گردشگري روستايي به عنوان يک راهبرد مورد توجه دولت ها در جهان قرار گرفته است و تلاش مي شود تا با برنامه ريزي هاي اصولي از ظرفيت گردشگري روستاها به درستي استفاده شود.

وي در ادامه با اشاره به جايگاه روستاي تمين در جذب گردشگر مي گويد: دهستان «تمين» نيز که از مناطق هدف گردشگري استان محسوب مي شود به سبب ويژگي هاي خاص منطقه اي و طبيعت دست نخورده آن مورد توجه بسياري از گردشگران قرار گرفته است و اين روستا در فاصله 135کيلومتري زاهدان و در غربي ترين قسمت شهر ميرجاوه از شمال به منطقه لاديز و از جنوب به کوه آتشفشاني نيمه فعال تفتان متصل و به دليل شيب زيادي که دارد به صورت پلکاني احداث شده و زيبايي خاصي دارد.

وي خاطر نشان مي کند: آبي که از چشمه تمين جاري مي شود سرچشمه بسياري از رودهايي است که پس از سيراب کردن کليه آبادي هاي دهستان تمين و بخش هايي از دهستان هم جوار (لاديز) از مرز ايران خارج شده و به ريگ زارهاي کشور پاکستان مي ريزد.

کارشناس ثبت آثار معنوي و بافت هاي تاريخي اداره کل ميراث فرهنگي،گردشگري و صنايع دستي سيستان و بلوچستان تصريح مي کند: روستاي تمين مرکز دهستان تمين واقع در شهرستان زاهدان در 65 کيلومتري جنوب غربي شهر ميرجاوه يکي از آبادي هاي بسيار زيباست که در قسمت شمالي قله زيباي تفتان قرار دارد.

«حسين اسلامي» مي افزايد:اين روستا به سه قسمت تقسيم شده است که عبارتند از تمين بالا، تمين مرکزي و تمين پايين که اين محله ها در فاصله حدود 300 متري از همديگر قرار دارند.

اين کارشناس اضافه مي کند:وجود آب و هواي مطلوب و خاک آتشفشاني حاصلخيز سبب شده تعداد67 آبادي با جمعيتي بيش از 8 هزار نفر در دره هاي زيباي اطراف تمين زندگي کنند.

وي در ادامه مي افزايد: روستايي که حدود ۷۵ کيلومتر تا گرماي سوزان کوير «ريگ ملک» فاصله دارد به گونه اي است که در اغلب فصول سال هواي آن معتدل و دلپذير است.

همجواري با کوه تفتان و وجود چشمه هاي جاري، سبب حاصل خيزي و رشد انواع درخت ها و ميوه ها در منطقه تمين شده است.

«عبدالباسط کرد»يکي از ساکنان روستاي تمين درباره مشاغل مردم اين روستا مي گويد: منبع درآمد ساکنان دهستان تمين  بر سه عنصر کشاورزي، دامداري و صنايع دستي استوار است که در اين ميان کشاورزي از اهميت بالايي برخوردار است و در اين منطقه محصولات باغي فراوان همچون زردآلو و هلو، انار، انجير، انگور و انواع گياهان دارويي کشت مي شود.

اين باغدار مي افزايد: محصولات اصلي تمين شامل انجير، توت، شاه توت،امرود (گلابي) ، انگور،هلو ،آلبالو،زرد آلو بسياري از ميوه هاي مناطق سردسير و نيز بادام، پسته و گردو است و از درختان خودرو نيز مي توان به انجير کوهي، بنه، ارچن، گز وگواتام(بادام کوهي)اشاره کرد، همچنين صيفي جاتي همچون گندم و جو نيز در اين منطقه کاشت مي شود.

کارشناس گردشگري اداره کل ميراث فرهنگي، گردشگري و صنايع دستي سيستان و بلوچستان هم درباره شغل اصلي ساکنان روستاي تمين مي گويد: شغل اصلي مردمان تمين در گذشته کشاورزي و دامداري بوده اما حرفه دامداري در تمين طي چند سال گذشته به دليل کمبود شديد ريزش هاي جوي و تمايل بيشتر عشاير به يکجا نشيني و استفاده از امکانات مراکز روستايي نسبت به گذشته کم رنگ شده است.

آب جاري که از کوه تفتان سرچشمه مي گيرد سبب سرسبز شدن و زيبايي تمين در چهار فصل سال شده است.

«سلمان ريگي »شهروند زاهداني در باره اماکن تفريحي تمين مي گويد:منطقه تمين در هر فصل سال زيبايي خاص خود را دارد و براي اغلب شهروندان زاهداني، تمين بهترين مکان براي گذران تعطيلات آخر هفته است. وي مي افزايد :زيبايي تمين تنها به بهار و تابستان خلاصه نمي شود بلکه هواي پائيزي دلچسب آن سبب شده که بسياري از ساکنان زاهدان از طبيعت زيبا و بکر اين منطقه در ساير فصول سال غير بهار لذت ببرند.

کارشناس گردشگري اداره کل ميراث فرهنگي ،گردشگري و صنايع دستي استان مي گويد: تمين دهستاني بزرگ در دامنه کوه آتشفشان تفتان با روستاهاي متعددي از جمله "روپس"، "جش سياه جنگل"، "تميز" و ... است.

وي مي گويد: وجود قله تفتان در جنوب اين دهستان سبب بوجود آمدن تعداد بسيار زيادي چشمه و قنات در اين منطقه شده که در فصول سرد سال تعداد آنها از شمارش خارج است.

وي در ادامه مي افزايد: وجود اين چشمه ها و قنات ها و حرکت آب آنها از ميان دره هاي سر سبز و باغات ميوه، محيط هاي بسيار زيبايي را خلق کرده و يکي از بهترين چشمه هاي منطقه، «چشمه آب معدني حضرت موسي» است که بر اساس اعتقاد بوميان اين منطقه، علت نامگذاري اين چشمه فرود آمدن عصاي حضرت موسي در اين نقطه است.

اين چشمه در روستاي تمين بالا واقع شده و به عنوان بزرگترين منبع تامين آب روستاي تمين محسوب مي شود، قرار گيري اين چشمه در بين انبوه درختان و بوته هاي وحشي باعث شده تا در طول سال تعداد زيادي از طبيعت دوستان، لحظاتي را به دور از زندگي شهري و دغدغه در آن جا سپري کنند.

وي مي افزايد: اثر طبيعي «غار روپس» نيز در فاصله يکصد متري قبرستان «هفتاد ملا»، مقابل منطقه مسکوني روپس بالا قرار دارد که با رويش درختان گردو و انجير وحشي باعث ايجاد زيبايي خاصي شده است.

در بررسي تاريخچه و معرفي تمدن تمين، قله آتشفشان نيمه فعال تفتان نقش مهمي را ايفا مي کند.اين قله يکي از قلل مرتفع ايران است که باعث تنوع آب و هوا در منطقه بلوچستان شده و همين تنوع و پوشش گياهي و وجود چشمه هاي آب فراوان در اطراف آن، عامل جذب گردشگران زيادي در اين منطقه شده است.

کارشناس ثبت آثار اداره کل ميراث فرهنگي،گردشگري و صنايع دستي سيستان و بلوچستان در اين باره مي گويد: آثار بجا مانده از گذشتگان و پيشينيان، نشان مي دهد که دهستان تمين آثار باستاني متعددي دارد. «غفور براهويي» مي افزايد: همه اين آثار که قدمت آن ها به ۸۰ تا۱۰۰هزار سال پيش بر مي گردد دلالت بر اين دارد که نسل هاي زيادي از گذشته تا امروز در اين روستا و بخش زندگي کرده اند.

اين کارشناس با اشاره به قدمت قلعه تمين مي گويد: اين قلعه درحدود 150 تا 200 سال پيش جهت محافظت ساکنان تمين، روي تپه احداث شده و از اهميت بالايي برخوردار بوده اما به مرور زمان و حوادث طبيعي، مصالح به کار رفته در اين قلعه جابجا شده و تا حدودي اين قلعه هم اکنون رو به نابودي است.

کارشناس ثبت آثار معنوي و بافت هاي تاريخي اداره کل ميراث فرهنگي،گردشگري و صنايع دستي سيستان و بلوچستان نيز يکي ديگر از آثار تاريخي منطقه را «کوره ذوب فلز» مي داند و مي گويد: اين کوره در روستاي «سرکهنو»، از توابع دهستان تمين ساخته شده است که بقاياي اين کوره که شامل تفاله هاي باقيمانده از ذوب فلزات در کنار چاه هاي حفر شده مي باشد، متعلق به عصر فلز است. اسلامي در ادامه مي گويد: استفاده از انرژي هاي طبيعي از دير باز در اين منطقه مطرح بوده است و وجود آسياب هاي آبي در روستاهاي کوهستاني تفتان دلالت بر اين امر دارد که مي توان بر آثار به جاي مانده از «آسياب آبي بنده» ، «آسياب آبي روپس» و «آسياب آبي تمين بالا» نيز اشاره کرد .

علاوه بر آثار تاريخي و جاذبه هاي طبيعي روستاي تمين که هر کدام جاذبه هاي خاصي از نظر گردشگر دارد، مي توان به معماري منحصر به فرد صخره اي اين روستا اشاره کرد.

معاون مرمت و احياء اداره کل ميراث فرهنگي،گردشگري و صنايع دستي سيستان و بلوچستان درباره معماري خاص روستاي تمين مي گويد: معماري صخره اي تمين با مساحتي بالغ بر 4 هزار متر مربع در نوع خود در سطح کشور کم نظير بوده و طبق اسناد باستان شناسي، قدمت اين گونه سازه هاي معماري به اواخر دوره ساساني و اوايل دوره اسلامي باز مي گردد .

«محمدرضا سندگل » در ادامه مي افزايد : معماري صخره اي تمين در چهار قسمت در دل کوه کنده شده است و سقف اين اتاق ها به شکل گنبدي و هر يک از آنها داراي ستون و فضاهاي الحاقي است که از لحاظ معماري مانند معماري هاي صخره اي «ميمند کرمان» و «کندوان» است.

وي با اشاره به بناهاي تاريخي ديگر اين منطقه همچون قبرستان هفتاد ملا اضافه مي کند: اين قبرستان حدود 500 متر مربع وسعت داشته و به شکل کماني در بخش شرقي روستاي «روپس» از توابع مير جاوه در سينه کوه واقع شده است و قبرهاي اين گورستان بي نظير و منحصر به فرد است و پس از تدفين، چهارطرف قبرها را با سنگ بالا آورده و روي آن تخته سنگ هايي قرار داده و سپس با آجر و ملات گچ حجمي پلکاني ساخته شده و داراي يک ديوار تيغه اي است و قسمت هايي از آن را قرمز رنگ کردند. آثار به جا مانده نشان مي دهد که ساکنان اوليه روستاي روپس، نگاه ويژه اي در مکان گزيني قبرستان داشتند و مکان هايي را انتخاب کردند که از گزند باد و باران و نور خورشيد و ديگر خطرات در امان باشند. سندگل مي افزايد: ساکنان روستا با انتخاب محيطي محدود در دل کوه از مصالحي مانند خشت خام و تخته سنگ و تکه هاي چوب با رعايت اصل رو به قبله بودن، اقدام به احداث قبرهاي پلکاني کردند که به دليل محدوديت فضا اين قبر ها را چند طبقه ساختند.

وي قبرستان تاريخي تمين، چله خانه، حفره هاي تافوني صخره هاي تمين بالا، قلعه نيمروز روپس سفلي، درخت کهنسال گردتوت با عمر چند صد ساله، محيط هاي روستايي و عشايري، قنات تميز، غار کاپک و سيل بندهاي سروگه و چشمه هاي گزنداز را ديگر آثار و جاذبه هاي گردشگري دهستان تمين معرفي کرد.

به هر حال همه اين  آثار تمدني با قدمت تاريخي و آب و هواي خوش، از روستاي تمين در دامنه تفتان، بهشت جذابي براي گردشگران در تمام فصول سال ساخته است.